Walter Manshanden van Netherlands Economic Observatory heeft meer dan 25 jaar onderzoekservaring op het gebied van regionaal-economische vraagstukken. Economic Board The Hague vroeg hem om tijdens een brainstormavond zijn visie op de ruimtelijke condities voor economische groei in Den Haag te presenteren. Manshanden breekt een lans voor meer functiemenging, slimmer ruimtegebruik en beter openbaar vervoer in de stad.
Den Haag heeft een aantal structurele economische uitdagingen volgens Manshanden: “De rijksoverheid en de andere non-profitorganisaties hebben te weinig economische spin-off, er is te weinig private research & development en lokale publieke organisaties lijken in Den Haag – meer dan in andere steden – moeite te hebben om goed samen te werken.”
“Kijkend naar de economie van de zuidelijke Randstad als geheel, dan zijn Rotterdam en Delft op dit moment de groeipolen”, legt Manshanden uit. “Zij groeien met een kennisgedreven industrie en hoogwaardige dienstverlening. Den Haag moet niet proberen daarmee te concurreren, maar juist complementair te zijn. Verder moet een aantal zaken anders worden georganiseerd: meer mixen van functies in de stad en een meer open markt bijvoorbeeld.” Een bijzondere kans ziet de onderzoeker in het aantrekken van nog meer congressen naar de stad. “Amsterdam is vol en de Randstad is een internationale toplocatie voor congressen. Daar kan je als Den Haag van profiteren.”
“Aan de andere kant van het spectrum heeft Den Haag een klein deel van de bevolking dat nauwelijks in contact komt met de wereld van werk. Het is heel belangrijk om te zorgen dat er voldoende geïnvesteerd wordt in werkende jongeren en lager opgeleiden met flexcontracten. Anders loop je het risico dat zij bij een beetje tegenslag afglijden tot die eerste groep.”
Slim ruimtegebruik en informele werklocaties
Is er in Den Haag eigenlijk wel genoeg fysieke ruimte in de stad om economisch nog te kunnen groeien? Waar moeten alle nieuwe Hagenaars die zich de komende jaren in de stad vestigen eigenlijk gaan werken? “Een groot deel van de economische groei anno nu zit hem op informele werklocaties, in bestaande bebouwing, op zolders, in cafés en dergelijke. Als je al die ruimtes effectief gebruikt, dan is er ruimte voor werkgelegenheid genoeg,” vertelt Manshanden.
“Deze locaties en de mensen die daar werken zijn met elkaar vernetwerkt. Die netwerken moet je wel versterken en koppelen aan de grotere instituties en onderwijsinstellingen in je stad. Dat zorgt voor groei en economische spin-off. Staar je dus niet blind op wat er gebeurt op bedrijventerreinen. In mijn ogen wordt groei niet geremd door gebrek aan ruimte voor werk, maar gebrek aan slim en dynamisch gebruik van de ruimte die we hebben. Investeer op korte termijn daarom vooral in de ontsluiting te voet en per fiets van dat soort plekken.”
De onderzoeker pleit er overigens óók voor om naast het stimuleren van functiemenging ook expliciet ruimte te reserveren voor (grootschalige) bedrijvigheid: “Dat moet je als overheid gewoon ouderwets plannen, ook als de markt nu alleen om woningen vraagt.” Waar Den Haag bijvoorbeeld baat bij zou kunnen hebben volgens Manshanden, is de ontwikkeling van een extra economisch hart, naast het cluster rijksoverheidsgebouwen bij het Centraal Station.” Met de ontwikkeling van het Central Innovation District speelt de gemeente hier al op in, constateert de board.
OV-doorbraken als economische kans
Manshanden ziet kansen als op termijn een aantal ruimtelijke doorbraken wordt gerealiseerd, bijvoorbeeld op het gebied van openbaar vervoer: “Een enorme kans voor Den Haag is om de RandstadRail tot het strand door te trekken. Het strand is een Unique Selling Point van Den Haag, maar je kan er nu niet goed komen. Het aantrekken van ICT- en technisch talent zou hier best wel eens bij gebaat kunnen zijn. De nieuwe generatie denkt anders over de balans tussen werk en privé en wil ook gewoon snel bij het strand kunnen zijn als de zon schijnt en de wind goed staat om te surfen.”
“Eigenlijk zouden ook de stations CS en HS samengevoegd moeten worden. Er gaat nu een te grote barrièrewerking van al die sporen uit. De Binckhorst zou je ook veel meer moeten verbinden met de stad: die vaart weg, een lightrail er doorheen en de Utrechtsebaan onder de grond. Maar misschien kun je dit probleem met smart mobility ook voor een deel oplossen.”
Rijksinvesteringen
Dergelijke ingrepen vergen investeringen die de financiële polsstok van de gemeente ver te buiten gaan. Voorzitter Henk Kool vult aan: “Daar hebben we toch echt het Rijk voor nodig. Den Haag is in de rijksinvesteringen al vaak genoeg vergeten. We mogen als Den Haag echt wel eens wat harder op tafel slaan bij het Rijk, zeker nu het Binnenhof voor jaren op de schop gaat.”
Adviesdossier Ruimte voor werkgelegenheid
Economic Board The Hague gebruikt de adviezen van en het gesprek met de heer Manshanden in het opbouwen van een adviesdossier over ruimte voor werkgelegenheid in Den Haag. De board blijft communiceren over de volgende stappen in de totstandkoming van dit adviesdossier de komende periode. De board staat open voor suggesties en input over deze opgave van partijen of personen binnen of buiten Den Haag.
